Thursday 19 February 2015

Yn Scaa Harrish Innsmouth: Captan Obed

An old man with beard by Rembrandt van Rijn

“Shid raad ghow eh toshiack—yn ynnyd ooilley ard-olkys shid rish yn ushtey dowin. She giat niurin t’awn—lhargagh eaynagh ta raoie sheese derrey nagh nod rimlagh sunteil erbee feddyn grunt. By Henn Chaptan Obed ren eh—eshyn dynsee ny smoo na lhisagh eh mastey Ellanyn ny Mooir Yiass.

“She drogh-stayd v’awn ny laghyn shid. Dellal leodaghey, mwyljyn falleil—as ny fir noa myrgeddin. Hooar cooid hare ny deiney baase myr roosteyryn marrey rish Caggey 1812, ny baiht marish brig Elizy, ny snaw-brig Ranger—baatyn Ghilman, fys ayd. Va tree baatyn ec Obed Marsh—brigantine Columba, brig Hetty, as barc Sumatra Queen. Eshyn ynrican va fowst dellal awns ny h-Injyn Shiar as y Cheayn Sheealtagh, ga dy ren Esdras Martin ventreil awns hock-as-feed lesh y Malay Pride.

“Cha row rieau lheid Chaptan Obed awn—shenn laue y Jouyll v’awn! Heh, heh. S’cooin lhiam foast eshyn loayrt er buill yoarree, as gra dy row y sleih ommidjagh son cummal seose y çhaglym Creestee, as surranse errey dy meein imlagh. Er lesh, bare daue shirrey jeeghyn share, gollrish pobble ny h-Injyn—jeeghyn verragh eeastagh mie daue er son oural, as freggyrtyn loaghtagh da padjeryn.

“Va’n aavainshtyr, Matt Eliot, loayrt myrgeddin, agh v’eshyn noi jannooyn paganagh. Loayr eh er ellan hiar Otaheité raad va tholtanyn cloaie shenn ass cooinaghtyn awn, gollrish adsyn t’awn Ponape awns ny h-ellanyn Carolinagh, agh va eddinyn grainnit awn gollrish jallooyn Ellan y Chaisht. Va ellan volcaanagh beg faggys da myrgeddin, lane dy tholtanyn elley as grainnaghyn elley—v’adsyn lheie ersooyl, myr dy row ad fo y cheayn keayrt ennagh, as she beishteigyn agglagh ny jallooghyn v’awn.

“Wahll, ghooinney, rere Matt, va eeastyn ass towse ry-geddyn ec ny fir shid, as cheau ad brashleidyn as cryssyn muinneel as coodee ching jeh airh whaagh, as jallooghyn orroo jeh ny beishteigyn hene honnick eh grainnit er ny tholtanyn. She eeast-rannagyn v’awn, ny rannag-eeastyn, agh grainnit jannoo daltyn myr dy nee deiney v’awn! Cha dod peiagh erbee cur orroo insh c’raad hooar ad y stoo shoh, as va fir ny h-ellanyn elley goaill yindys er cre’n fa hooar adsyn eeastyn dy liooar eer tra va taaree ec ny naboonyn. Va Matt smooinaghtyn er y chooid hannah, as Captan Obed. Hug Obed my ner nagh row monney shenn sleih ry-akin, as va ymmodee aeglee skellal roish er son dy bragh veih blein dy vlein. As er lesh dy row cummey lane whaagh er kuse dy ‘leih, eer myr Kanakee.

“She Obed hene hayrn y firrinys ass ny paganee shid. Cha s’aym cre’n aght, agh ghow eh toshiack lesh dellal er son ny nheeghyn airhey. Deysht eh c’raad ass haink ad, as my dod ad feddyn ny smoo, as fy-yerrey vreig eh magh y skeeal ass y çhenn ard-ghooinney Walakea. Cha lhisagh fer erbee elley er gredjal y jouyl buigh, agh lhaih y Captan deiney myr dy nee lioaryn foshlit v’awn. Heh, heh! Cha nel peiagh erbee my credjal nish my ta mee ginsh daue, as er lhiam nagh gredjin uss noadyr, aeglagh—agh, jeeaghyn ort, ta sooill hastagh ayd gollrish Obed.”

Haink sannishyn y çhenn dooinney dy ve faase, as hoig mee dy row mee er creau liorish monneydaght agglagh ynrick ny focklyn echey, ga nagh row bun erbee oc agh sheiltynys y jough, dy baghtal.

“Wahll, ghooinney, dynsee Obed dy vel nheeghyn ‘sy teihll shoh nagh bione da sleih cadjin—as nagh chredjagh ad dy cheayll ad jeu. Haghyr eh dy row ny Kanakee goural ymmodee fir aegey as caillinyn da shee-chretooryn ennagh chum fo varrey, as hooar ad foayryn ass towse er nyn son. V’ad meeteil rish ny nheeghyn er yn ellan beg as ny tholtatnyn quaagh urree. Ny jallooghyn agglagh jeh beishteigyn eeastagh rannagagh, s’baghtal dy row ad çheet er ny cretooryn shid. She adsyn va bun skeealyn Yoneeyn Gorrym as y lheid, s’cosoylagh. Shimmey caayr v’ocsyn er grunt ny marrey, as va’n ellan er ny h-yrdjaghey voish shid. Myr dooyrt ad, va kuse jeu foast awns ny thieyn cloaie tra dirree yn ellan gys yn eaghtyr. Shen yn ack hoar ny Kanakee feieys jeu. Ghow ad toshiack lesh glaare chowree cha leah’s dod ad smaghtey yn aggle v’orroo, as ren ad bargane ennagh.

“By vie lhieu ouralyn deiney. V’ad cliaghtit roo eashyn er dy henney, agh chaill ad arrey er y teihll s’yrjey fy-yerrey. Cha nhione dou bun ny baare jeh ny ren ad lesh ny dreihyn, as s’leayr nagh vrie Obed monney er y chooish. Agh cha hass ny paganee noi; va shayll creoi foddey beayn ocsyn, as v’ad debejagh dy liooar. Ghow ad toshiack cur earroo ennagh dy h-aeglee da ny reddyn-marrey daa cheayrt ‘sy vlein—Oie Voaldyn as Oie Houney—lane chinjagh. As v’ad goural fillosheryn giarrit maroo. Er son shen, darr ny nheeghyn dy chur eeastyn ass towse daue—v’ad ruightey ad stiagh jeh er feie ny marrey—as kuse dy yesheenyn airhey nish as reesht.

“Wahll, myr dooyrt mee, va ny dooghyssee meeteil roo er yn insheen volcaanagh—v’ad goll noon awns finneigyn marish ouralyn as reddyn elley, as cur lhieu noal y stoo airhagh hooar ad. Hoshiack cha daink ny cretooryn rieau gys yn ellan vooar, agh beggan er veggan haink mian orroo dy heet urree. V’ad son cochruinnaghey marish ny deiney, as jannoo ardeaillaghyn er ny h-ard-laghyn—Oie Voaldyn as Oie Houney. Dod ad cummal ‘syn ushtey chammah’s er y thalloo, fys ayd—daa-veaghee, shen eh. Dinsh ny Kanakee dou dy beagh feallee ny h-ellanyn elley son cur mow ad, dy hoig adsyn dy row ny cretooryn awn. Agh dreggyr ny cretooryn by gummey lhieu, as va niart oc dy scryssey lane chynney deiney dy beagh treeal oc dy hooilleil—wahll, peiagh erbee nagh row cowrey er lheh echey, sorçh dy chowrey ren ny Shanstyryn caillt ymmyd jeh. Cha nhione dou quoi v’adsyn noadyr, ghilley. Agh, cha row ny cretooryn son boirey, myr shen yinnagh ad skellal roish tra hig peiagh erbee gys yn ellan.

“Tra haink eh dys colleeys marish ny h-eeastyn rannagagh, va ny Kanakee obballagh dy liooar, agh fy-yerrey hoig ad folliack cheaghil y chooish. S’leayr dy vel mooinjerys ennagh eddyr deiney as ny reddyn-marrey shid—haink dagh ooilley red bio ass y cheayn hoshiaght, as ta caghlaa beg hene lhiggey daue goll stiagh awnjee reesht. Dinsh ny reddyn da ny Kanakee, dy beagh ad covestey fuill, veagh ad gymmyrkey paitçhyn as cummey deiney orroo, agh darragh cummey eeastagh orroo beggan er veggan. Fy-yerrey, veagh ad goll stiagh ‘syn ushtey as cummal sheese awns shid marish cooid smoo ny reddyn. As shoh yn ard-red, aeglagh—fer erbee yinnagh caghlaa as goll gys y cheayn, cha voghe eh baase. Cha dooar adsyn rieau baase mannagh jagh ad er marroo liorish niart.

“Wahll, ghooinney, tra haink Obed quaiyl ny h-ellanee, s’baghtal dy row ad lane dy ‘uill ny reddyn marrey shid. Tra v’ad shenn as haink y blass so-akin orroo, yinnagh ad keiltyn derrey haink y mian orroo dy gholl ‘sy cheayn as faagail y boayl. Va blass er kuse jeu ny stroshey na kuse elley, as va fer ny ghaa awn nagh cheaghil rieau dy liooar da bea ‘syn ushtey. Agh son y chooid smoo, haghyr eh myr dooyrt ny cretooryn. Adsyn rugg as cummey eeastagh oc, v’ad caghlaa dy leah, agh va fir elley lane gollrish deiney, as yinnagh adsyn cummal er yn ellan neayr’s tree feed vlein as ny smoo, as jus goll sheese nish as reesht myr eab. Ga dy jagh feallee gys y cheayn, b’oayllagh daue çheet erash dy mennick lesh shilley er y chynney oc. Shimmey laa veagh fer coloayrt marish shennayr queig sheelogheyn erash, as eshyn er vaagail thalloo daa cheead bleeaney roish.

“Ren ad jarrood baase—agh awns caggey finneig noi ellanee elley, ny myr oural da ny jeeghyn-marrey heese, ny liorish greim ardnieu ny plaih ny çhiassaghey geyre as y lheid roish my dod ad goll gys y cheayn. V’ad jus jeeaghym roue lesh sorçh dy arraghey nagh verragh grayn orroo rish tammylt. Er lhieusyn, va ny hooar ad lane ‘eeu ny v’orroo goural er ny hon. S’baghtal dy daink yn eie cheddin er Obed erreish da smooinaghtyn er skeeal Walakea. Agh cha row fuill eeastagh erbee ec Walakea—she fuillack reeoil v’awn, as v’adsyn cophoosey marish kynneeyn reeoil ny h-ellanyn elley.

“Ren Walakea ynsaghey Obed oardee as druightaghey venn rish ny reddyn marrey. Lhig eh da fakin kuse dy ‘leih y valley myrgeddin, adsyn v’er goayl y cummey deiney oc son y chooid smoo. Agh ack ennagh, cha row eh son lhiggey da fakin ny cretooryn hene tra haink ad ass yn ushtey. Fy-yerrey hug eh nheeag leoie quaagh ennagh da, as gra dy noddagh eh symney ny reddyn eeastagh ass yn ushtey raad erbee va oayll awn. V’eh ort tuittym eh ‘sy cheayn as gra ny padjeryn kiart, as ooilley shen. Vreear Walakea dy row ad cummal er feie ny cruinney, as myr shen, oddagh fer erbee jeeaghyn mygeayrt as feddyn oayll, as symney neese ad dy beagh mian er.

“Cha by vie lesh Matt y chooish er chor erbee, as v’eshyn son Obed freayll jeh’n ellan; agh va’n Captan foyragh tra va argid ‘sy chooish. Hooar eh dy dod eh kionnaghey ny nheeghyn airhey lane neugheyr, as v’eh feeu jannoo sur-ghellal jeu. Ren eh cummal seose y dellal rish bleeantyn, as geddyn airh dy liooar dy chur er bun y thie sheeley awns shenn wyllin naggyr Waite. Cha b’lhoys da creck y cliejeenys myr v’eh, er nonney veagh ad keishtey jeh cre’n bun v’oc. Agh ny yei shen, nish as reesht yioghe y skimmey greim er peesh ny ghaa as creck eh, ga dy row ad breearrit dy ‘reayll yn ‘olliaght. As lhig eh da ny mraane echey ceau kuse dy nheeghyn as cummey obbyr gheiney orroo, bunnys.

“Wahll, mysh hock-jeig as feed—va mee shiack bleeaney d’eash—hooar Obed dy row ooilley ny h-ellanee currit gys baase eddyr e cheayrtyn. S’baghtal dy dooar magh ny h-ellanee elley er y chooish, as goaill orroo hene kiarail jee. Er lhiam dy row ny shenn chowraghyn pishagagh oc, adsyn ta ard-feoh ynrican ny cretooryn, myr dooyrt ad. Ec Jee ta fys er cre ta ny Kanakee geddyn greim er tra ta grunt ny marrey tilgey neese thalloo as tholtanyn urree v’awn roish y Thooilley. Mec vollack crauee v’awn—cha daag ad clagh erbee ny hassoo er yn ellan vooar, chamoo er yn insheen volcaanagh, mannagh row eh ro-vooar daue lhieggey eh. As v’ad er skeaylley mynchlaghyn awns kuse dy vuill—rhusagyn, foddee—as cowraghyn orroo gollrish y chrosh chast. Shen cowraghyn ny Shanstyryn, s’cosoylagh. Sleih traartyssit gys y phaitçhey s’jerree, gyn lorg erbee jeh ny cliejeenys airhey. Cha niarragh Kanakagh erbee fockle hene er y chooish. Dy jarroo, cha ghow ad rish dy row peiagh erbee rieau cummal er yn ellan shid.

“Wahll, she builley trome v’awn son Obed, fys ayd. Va’n dellal cadjin echey lane moal ec y traa shen. Ren eh assee er feie Innsmouth myrgeddin. ‘Syn eash varrinagh, tra chossyn mainshtyr y lhong, va’n skimmey cosney awns coreir rish. Son y chooid smoo, va sleih Innsmouth surranse anraah gollrish kirree, agh she arkys doogh v’awn. Va’n eeastagh falleil, as cha row ny mwyljyn cosney monney noadyr.

“As ec y traa shen ghow Obed hoshiack dy ghuee mollaghtyn er y phobble, gra dy nee kirree ghromm v’awn, jummal traa lesh cur padjeryn da niau Creestee nagh dug cooney erbee daue. Dooyrt eh bione da feallee hug padjeryn da jeeghyn hug erash reddyn as feme ayd orroo, as dy jinnagh possan fondagh shassoo rish, oddagh eshyn kiangley rish shiartanse dy phooaryn verragh daue ram eeastyn as airhey dy liooar. Wahll, va skimmee y Sumatra Queen er vakin yn ellan as b’leayr daue ny v’eh çheet er gyn ourys. Cha row mian erbee ocsyn dy heet quaiyl ny reddyn marrey v’ad er glashtyn jeu. Agh adsyn nagh bione daue bun ny baare y skeeal, va Obed cleayney lheid y sleih, as ghow ad toshiack briack jeh cre’n folliack echey verragh er bun credjue vondeishagh.”

Eisht haink cabbid er y shenn ghooinney. Ren eh mungley, as eisht she tostid twoaieagh groamagh v’ayn. Verragh eh shilley bieau harrish y gheaylin echey, as eisht çhyndaa as blakey fo drualtys er y skyrr. Cha dreggyr eh tra loayr mee rish, as hoig mee begin dou lhiggey da iu y lane voteil. Va’n skeeal keoie shoh lane symoil dou; chreid mee dy row sorçh dy chochaslys garroo keillit aynsyn, troggit er bun quaaghid firrinagh Innsmouth as jeant yl-chast ec sheiltynys ard-smooinaghtagh lane dy ‘eayn-skeealleydaght yoarree. Cha chreid mee rish eer shallid dy row bun fondagh erbee ec y skeeal, agh va blass feer atçhim ennagh er ny yei shen. Shen kyndagh rish y chliejeenys, s’cosoylagh, as ad dy baghtal gollrish y tiara baggyrtagh honnick mee ayns Newburyport. Haink eh dy firrinagh jeh ellan whaagh, foddee; as she Obed marroo ren ny breagyn keoie hug er bun lheid y skeeal, cha nee y floddan shenndeeagh eddyr.

(...ny smoo ry-heet...)


Ass The Shadow over Innsmouth liorish H.P. Lovecraft.

No comments:

Post a Comment