Thursday 4 February 2010

Aachuirrey-lhee ahjioogh jeant jeh stoo deiney

(ennym bunneydagh: Clinical transplantation of a tissue-engineered airway)

The Lancet 13 Mee ny Nollick 2008 372(8655): 2023-2030

Macchiarini, P a b c, Jungebluth, Pa, Go, Ta, Asnaghi, A d, Rees, L E h, Cogan, T A g, Dodson, A h, Martorell, J f, Bellini, S e, Parnigotto, P P e, Dickinson, S C g, Hollander, A P g, Mantero, S d, Conconi, M T e, as Birchall, M A h

a Department of General Thoracic Surgery, Hospital Clinic, Barcelona, Spain
b Fundaci Clínic, Institut d'Investigacions Biomèdiques August Pi i Sunyer (IDIBAPS), Barcelona, Spain
c CIBER Enfermedades Respiratorias, Universitat de Barcelona, Barcelona, Spain
d Bioengineering, Politecnico di Milano, Milan, Italy
e Pharmaceutical Sciences, University of Padua, Padua, Italy
f Immunology, Hospital Clinic, Barcelona, Spain
g Department of Cellular and Molecular Medicine, University of Bristol, Bristol, UK
h Clinical Sciences at South Bristol, Faculty of Clinical Medicine and Dentistry, University of Bristol, Bristol, UK

Choud’s ta fys aym, cha nel yn art bunneydagh ry-lhaih mannagh vel entreilys ayd da’n earishlioar hene. Ta giare-chummey Baarle ry-akin ec thelancet.com as art myechione ry-akin er duillag The Independent.

Giare-chummey

Coayl ahjioogh, she cragh eh. Ta sleih er n’eabbey ahjiooghyn noa y chur ayns ynnyd y fer caillt, agh va doilleeidyn tromey ayn. Son ahjioogh noa jeant jeh stoo kirp deiney, ta feme ayn er clowan chooie, as troyn obbrinagh kiartey eck, gyn antigenaght ("antigenicity" dy ghra myr shen, cha nel yn ahjioogh noa caulgaghey y corys coadey). V’eh foue clowan ahjiooghagh phiobanagh y yannoo liorish bea-yeshaghteyrys ("bio-engineering". Ren ad ymmyd jeh reillyn jeshaghteyrys stoo kirpey ("tissue engineering". V’eh orroo chammah yn saase shoh y scrutaghey son ymmyd er surransagh as keim jerrinagh çhingys ahjiooghagh urree.

Saase

Dys scapail jiooldey y chorys coadey, ren ad ymmyd jeh e killaghyn hene son yn olt aa-hoiaghey y yannoo. Va ahjioogh gheiney toyrtyssagh ny clowan daue. Ren ad scughey killaghyn as antigenyn MHC ass yn ahjioogh gheiney toyrtyssagh liorish ensymeyn as noi-vaaghyn. Hie ee er clanney dy jesh liorish killaghyn y surransagh hene: killaghyn epitheliagh ("epithelial cells", as chondrocytyen er nyn ngeddyn ass bun-chillaghyn mesenchymagh ("mesenchymal stem-cells" y turransagh hene. She ben 30-bleeaney d’eash ish, as cha nod ee tayrn ennal, er y fa dy row e scowan fillit liorish gorley shymley. Lurg shen, hug ad yn olt aa-hoiaghey shoh ayns ynnyd bronchys toshtal y ven hene.

Eiyrtys

Çhelleeragh, dobbree y ahjioogh noa. Ren eh foays da’n quallid-vea eck, as lurg 4 meeghyn, va cummey cadjin as troyn obbrinagh cadjin eck. Cha row noi-chorpeenyn erbee ec y turransagh, as cha dooar ee druggaghyn coadey-smaghtagh ("immunosuppressive drugs" erbee.

Resoonaght

Rere’n eiyrts shoh, t’eh jeeaghyn dy nodmayd jannoo ahjioogh chillagh jeh stoo deiney; dy vel troyn obbrinagh cadjin eck, myr shen, foddee eh gobbraghey dy cadjin; as nagh vel gaue jiooldey y chorys coadey eck. Rere’n chooish shoh, foddee, veagh killaghyn hene-aachuirrey ("autologous" dy ghra myr shen, goit jeh as currit erash da’n turransagh hene), marish bea-stoo cooie, nyn lheeys mie da surransee as çhingys trome orroo.

Feeaghyn

Ministerio de Sanidad y Consumo, Instituto de Salud Carlos III, Fondo de Investigación Sanitaria, Spain; Charles Courtenay-Cowlin Fund, University of Bristol; UK Arthritis Research Campaign; as y James Tudor Foundation.

2011: Art eiyrtyssagh

Ta obbyr eiyrtyssagh goll er jannoo foast er ny far-oltyn shoh. Er 9oo Mean Souree 2011, ren Macchiarini aachuirrey far-ahjioogh stiagh ayns dooinney. Ta scansh eddyr y ghaa chooish, er y fa nagh ren ad ymmyd jeh stoo kirp gheiney elley ‘sy chooish shoh. Hoshiaght, ren ad clowan nano-chovestagh polymeragh rere kiaddey Alexander Seifalian. Ta tuill veggey ass towse ayn, as myr shen foddee killagyn cummal as aase er. Ta’n clowan jeant jeh fainnaghyn beayn creoi ayns ynnyd ny fainnaghyn lunganeagh dooghyssagh, as stoo s’boggey eddyr oc dys lhiggey da’n ahjioogh lhoobey. V’eh jeant dy jeeragh rere cummey ahjioogh dooghyssagh y hurransagh, as kanghyr ahjiooghagh echeysyn. Cha row ahjioogh toyrtyssagh erbee ry-gheddyn as cha row saase lheeys elley faagit oc.

Ghow ad sampleyr dy vun-chillaghyn mesenchymagh ass y smuir craue echey daa laa roish yn obbyr. Ren Harvard Bioscience ymmyd jeh bea-‘rasseeagh dyn aase: ren ad y far-ahjioogh y wheeylaghey ‘sy vea-‘rasseeagh as deayrtey fliughid beaghee as ny bun-chillagyn harrish. Ren stroos giarrey queeyllee noi y ‘liughid cur er ny bun-chillagyn jannoo killagyn eaghtyragh ahjiooghagh jeu hene. Myr shen va eaghtyr mooie killagyn eaghtyragh ahjiooghagh urree. Roish my ren ad yn ‘ar-ahjioogh y chur stiagh ‘sy turransagh, ghow ad sampleyr dy chillagyn epitheliagh ass e ‘troin as cur ad er eaghtyr sthie ny h-ahjioogh. Bee ad aase as skeaylley magh dys coodey y lane eaghtyr sthie lesh killagyn epitheliagh, myr ahjioogh ghooghyssagh.

Er y fa dy vel yn ‘ar-ahjioogh jeant jeh stoo polymeragh as killagyn y hurransagh hene, cha nel gaue jiooldey y chorys coadey ayn, as cha nel feme echey er druggaghyn coadey-smaghtagh erbee.

Ta fys ry-gheddyn ‘sy Vaarle ny ‘sy Toolynish ec Karolinska Institutet.